Bawełna
Bawełna to miękkie i puszyste włókno podstawowe, które rośnie w pęczkach lub ochronnych łupinach roślin o tej samej nazwie. Włókno prawie w całości składa się z celulozy. W warunkach naturalnych pęczki bawełny pomagają w rozsiewaniu jej ziaren.
Bawełna
Występowanie
Roślina bawełny jest krzewem występującym w rejonach tropikalnych i subtropikalnych na całej planecie; włączając w to obie Ameryki, Afrykę i Indie. Największe zróżnicowanie gatunków dzikiej bawełny występuje w Meksyku, następnie w Australii i Afryce. Bawełna została udomowiona niezależnie w Nowym i Starym Świecie.
Od antyczności do dzisiaj
Włókno najczęściej jest zamieniane na przędzę lub nić i używane do produkcji miękkiej i oddychającej tkaniny. Użycie tkaniny bawełnianej datuje się do czasów prehistorycznych; fragmenty tkanin bawełnianych datowane na 5000 lat przed naszą erą zostały odkryte podczas wykopalisk w Meksyku, a jeszcze starsze, pomiędzy 6000 i 5000 lat przed naszą erą w północnych Indiach. Mimo, że bawełna była uprawiana od antycznych czasów, to dopiero wynalezienie odziarniarki bawełny pozwoliło na obniżenie kosztów produkcji, co z kolei doprowadziło do rozprzestrzenienia się jej używania. Jest ona dzisiaj najczęściej używanym włóknem naturalnym na świecie.
Typy bawełny
- Gossypium hirsutum – bawełna wyżynna; rodzima dla Ameryki Centralnej, Meksyku, Karaibów i południowej Florydy. Stanowi ona 90% świetowej produkcji.
- Gossypium barbadense – znana jako bawełna barbadoska, o wyjątkowo długich włóknach, rodzima dla tropikalnej części Ameryki Południowej. Stanowi ona 8% światowej produkcji.
- Gossypium arboreum– bawełna drzewiasta, rodzima dla Indii i Pakistanu. Stanowi ona mniej niż 2% światowej produkcji.
- Gossypium herbaceum – bawełna indyjska, rodzima dla Afryki Południowej i półwyspu Arabskiego. Stanowi ona mniej niż 2% światowej produkcji.
Gatunki bawełny z Nowego Świata należą obecnie do większości produkcji nowoczesnej bawełny, jednakże dwa gatunki Starego Świata były szeroko eksploatowane przed 1900 rokiem.
Włókna bawełniane występują w czterech kolorach: białym, brązowym, różowym i zielonym, jednakże producenci bawełny w obawie przed genetycznym zanieczyszczeniem kolorystycznym zabronili uprawy kolorowej bawełny w większości upraw na świecie.
Historia
Subkontynent Indyjski
Najwsześniejsze wzmianki o istnieniu bawełny na subkontynencie Indyjskim są datowane na tysiąclecie pomiędzy 6000 a 5000 lat przed naszą erą. Włókna bawełny zostały znalezione w miedzianych kulkach datowanych na erę neolityczną.
Uprawa bawełny w dolinie Indusu (która to pokrywa dzisiejszą część Pakistanu oraz północno-zachodnich Indii) jest datowana na okres pomiędzy 3300 a 1300 lat przed naszą erą. Przemysł bawełniany w dolinie Indusu był dość dobrze rozwinięty, a niektóre metody zwijania włókien i produkcji płótna były używane aż do industrializacji Indii.
Pomiędzy 2000 a 1000 przed naszą erą bawełna była już znana prawie w całych Indiach.
Ameryki
Tkaniny baweniane zostały odkryte w jaskini w pobliżu Tehuacán w Meksyku i są one datowane na około 5800 lat przed naszą erą. Udomowienie gatunku bawełny wyżynnej w Meksyku jest datowane na okres pomiędzy 3400 a 2300 lat przed naszą erą.
W Peru uprawa lokalnych gatunków bawełny zaliczanej do bawełny barbadoskiej datowana jest na około 4200 lat przed naszą erą i była one centralnym punktem rozwoju kultur przybrzeżnych takich jak Norte Chico, Moche i Nazca. Bawełna była uprawiana w górze rzeki, następnie wiązana i wymieniana z wioskami rybackimi na wybrzeżu na ryby. Hiszpanie, którzy przybyli do Meksyku i Peru na początku XVI weku spotkali ludzi, którzy uprawiali bawełnę i nosili ubrania z niej wyprodukowane.