Co Michael Jackson, Tutenchamon i Leonardo da Vinci mieli wspólnego?

Co Michael Jackson, Tutenchamon i Leonardo da Vinci mieli wspólnego? Miłość do cekinów!

Leonardo da Vinci

Gdzieś na przestrzeni pomiędzy 1480 a 1482 Leonardo da Vinci naszkicował project maszyny, która używając dźwigni i bloczków była w stanie produkować małe dyski z płachty metalu.

Jako że maszyna nie została nigdy wyprodukowana, nie wiemy, czy renesansowy geniusz marzył o upiękrzeniu gamurra, typowej sukni kobiecej tamtych czasów; czy może w jego głowie cekiny miałyby inne, lepsze zastosowanie.

 

Tutenchamon

Cofając się w czasie o kilkanaście wieków docieramy do Tutenchamona (1341 -1323 przed naszą erą). Kiedy został odkryty grób Tutenchamona w 1922; pierwszą rzeczą, która rzuciła się w oczy odkrywcom były złote dyski przyszyte do odzieży króla. Przyjmuje się, że Tutenchamon dobrze zaplanował finansowo i “odzieżowo” swoje życie po śmierci.

Przyszywanie metali szlachetnych i monet do ubioru nie było wyłącznie zarezerwowane dla “życia po śmierci”. Arabskie słowi sikka oznacza monetę lub jej wybijanie w mennicy. W XIII wieku złote monety produkowane w Wenecji były znane pod nazwą zecchino.

Przez wieki wariacje sikka lub zecchino były używane w Europie i na Bliskim Wschodzie. Przypadkowo, w Anglii, nie są one znane pod nazwą cekinów – a pod nazwą “blaszek”.

Funkcje przyszywania na odzież

Przyszywanie złota lub innych metali szlachetnych do ubioru miało wiele funkcji; służyło za symbol statusu społecznego; odstraszacza złodziei lub przewodnika duchowego. Przyszywanie monet na odzież było pecjalnie ważne dla tych, którzy wiedli styl życia nomadów – monety były cały czas przy ciele; przyszyte do ubrania.

Pomijając praktyczną część noszenia dobytku na sobie przyszywanie monet do ubrania miało jeszcze jedną funkcję: w ostentacyjny sposób pokazywało bogactwo noszącego ubranie w krajach takich Egipt, Indie i Peru. Błysk monet na ubraniu miał również odstraszać złe duchy.

Błyszczące kawałki metalu były przyszywane do płaszczy, sukienek i kobiecych czepków w XVII, XVIII I XIX wieku i czyniły z tych ubiorów ubiory ekstrawaganckie. Ten trend nabrał rozmachu po odkryciu cekinów w grobie Tutenchamona. Okrągłe dyski zaczęły być przyszywane na odzież bez umiaru w latach 20. ubiegłego wieku. Były one zwykle zrobione z metalu.

Żelatyna

W latach 30. ubiegłego wieku wymyślono proces żelatyny galwanicznej i zaczęto produkować lżejszą wersję błyszczących metalowych dysków. Ale był z tym jeden problem (pomijając już kolor, który pochodził z kolorantu ołowiowego); żelatynowe cekiny nie wytrzymywały podwyższonej temperatury i po prostu się topiły jeżeli znalazły się w środowisku zbyt wilgotnym lub zbyt ciepłym. Tak więc właścicielka takiej cekinowej sukienki złapana znienacka przez burzę mogła zostać w czymś, co bardziej przypominałoby podszewkę niż sukienkę.

Brakujące cekiny mogły również opowiedzieć historię namiętnego partnera do tańca – wystarczyło popatrzeć, w którym miejcu brakowało po tańcu cekinów, aby zobaczyć, gdzie dokładnie spoczywała ręka partnera…

Mimo, że nie można było zbytnio polegać na pierwszych żelatynowych cekinach jako ozdobie; stały się one znane z tego, że można je było …jeść. Do dzisiaj można znaleźć przepisy jak zrobić jadalne (ale nie wegańskie!) cekiny z żelatyny do dekoracji ciast i innych wypieków.

Krok bliżej do współczesnych cekinów

Człowiekiem, który stoi za wynalazkiem współczesnego rozumienia ekinów jest Herbert Lieberman. Kiedy zorientował się on, że cekiny z żelatyny nie spełniają swojej funkcji; skoncentrował się on na innym materiale. Liebarman pracował w tym czasie w Eastman Kodak, firmie, która zaczęła używać acetatu do produkcji swoich filmów w latach 30. ubiegłego wieku (acetat to rodzaj plastikowego materiału nazywanego celulozą acetatową). Właśnie z tej celulozy Liebarman wyprodukował pierwsze acetatowe cekiny. Były one piękne, ale wciąż nietrwałe.

Jak sam Lieberman powiedział: “Światło przedostanie się przez kolor, uderzy w srebrną bazę i odbije się z powrotem. To tak jakby się pomalowało lustro lakierem do paznokci. Doskonałe, ale kruche. Acetat łamie się jak szkło. Im twardszy plastik, tym lepsze będą cekiny”.

 

DuPont i jego wynalazek

W 1952 DuPont wynalazł mylar i to całkowicie zmieniło wygląd współczesnych cekinów. Największy producent cekinów, Algy Trimmings, którego właścicielem był Lieberman użyło przeżroczystej folii poliestrowej. Mylar pokrył cekiny dodatkową kolorową warstwą i uczynił je odpornymi na pranie w pralce.

Ewentualnie kombinacja mylar/acetat została zamieniona na plastik winylowy. Był on znacznie trwalszy i tańszy (nawet, jeśli wiemy, że w końcu i winyl zaczyna się zwijać i tracić kształt). Nie był on tak błyszczący jak poprzednie cekiny, ale wystarczająco atrakcyjny, aby skierować go do produkcji.

 

Król popu

To prowadzi nas do Michaela Jacksona, który pewnej nocy w 1983 przedstawił choreografię do “Billy Jeana” i pokazał swój pierwszy “moonwalk”. Jackson miał wtedy na sobie czarną cekinową kurtkę i sławną kryształową rękawicę; ten wygląd zapadł głęboko w pamięć jego fanów.

To nie był pierwszy i ostatni raz, kiedy to Jackson pokazał się w cekinach: w 1984 spotkał się on z prezydente Stanów Zjednoczonych mając na sobie cekinową kurtkę w wojskowym stylu:

Jackson później często pokazywał się jeszcze w cekinowych częściach odzieży, jak na swojej HIStory world tour w latach 1996-1997:

Cekiny dla mas

Topiące się, jadalne cekiny nie przetrwały, teraz jesteśmy w erze cekinów winylowych (a co będzie za 50 lat?).

Tak, jesteśmy przyzwaczajone do cekinów na noworocznej sukience, ale zaczynamy się przyzwyczajać do cekinów na zwykłych T-shirtach lub sandałach.

Z dostępnością cekinów pojawiło się inne zapotrzebowanie, rozproszone trendy, aż do punktu, kiedy widzimy cekiny na parze bezkształtnych zimowych butów:

Cekiny, które kiedyś były symbolem przepychu, spadły ze swojego piedestału…